Bu içerik Prof. Dr. Halil Tuğtepe tarafından oluşturulmuş ve onaylanmıştır.
Çocuklarda kabızlık yaygın görülen bir bağırsak problemidir. Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması ve/veya çıkan kakaların boncuk boncuk, sert ve kuru olması durumu olarak tanımlanmaktadır.
Her gün dışkılamanın yapılabiliyor olması çocuğun kabız olmadığı anlamına gelmez. Şayet dışkılar sert, kuru ve çok büyük veya küçük ise bu durum da kabızlığın işaretidir. Yani bilinenlerin aksine kabızlık yalnızca dışkılama sıklığının azalması değildir.
Genellikle kabızlık şikayeti yaşayan çocuklarda ciddi bağırsak ağrısı ve/veya dışkılama esnasında anüs ve çevresinde ağrı şikayeti de gözlenmektedir.
Yaygın nedenleri arasında erken verilen tuvalet eğitimi ve beslenme değişiklikleri yer almaktadır. Kısa vadede tedavi edilmediği taktirde pelvik taban kaslarının (işeme ve dışkılamadan sorumlu kas grubu) işleyişini bozarak dışkılama fonksiyonlarının yanı sıra işeme fonksiyonlarını da etkileyerek mesane-bağırsak problemlerine yol açabilmektedir.
Kakaların sert ve kuru olmasından dolayı bağırsak içerisindeki geçişlerinin yavaşlaması kabızlığın bilinen en yaygın sebebi olarak kabul edilmektedir. Bunun yanı sıra kabızlığı arttıran birçok faktör bulunmaktadır. En sık karşılaşılan faktörler şu şeklidedir;
Kakayı tutma davranışı: Genellikle çocuklar, tuvalete gitmekten korktukları veya uğraştıkları aktiviteye ara vermek istemedikleri için kakalarını tutma davranışı sergilerler. Bazı çocuklar ise evdeki kişisel tuvaletleri dışındaki topluluğa açık tuvaletleri -özellikle okul ve kurs tuvaletleri- kullanmaktan kaçınırlar. Bu tarz kakayı tutarak geliştirdikleri erteleme davranışları rektumda (bağırsağın son çıkış noktası) kakaların kuruyarak sertleşerek kurumasına ve kümelenmesine neden olmaktadır. Sertleşen ve kuruyan büyük kakalar dışkılama esnasında çocuklarda ağrı ve acıya sebep olarak, çocukların tuvaletten kaçınmasına neden olabilmektedir.
Tuvalet eğitimi sorunları: Tuvalet eğitimine çok erken zamanda başlanması, bazen çocuklarda tuvalet kullanımına karşı gelme davranışının gelişmesiyle sonuçlanabilir. Böylelikle tuvalet kullanmayı reddederek kakalarını tutma davranışı geliştirebilirler ve sonuç olarak kabız olabilirler.
Beslenme alışkanlığındaki değişiklikler: Lif bakımından zengin meyve ve sebzelerin yetersiz alınması veya hiç tüketilmemesi durumlarında kabızlık rahatsızlığı tetiklenebilir. Bunun yanı sıra yetersiz miktarda sıvı tüketimi, dışkıların kurumasına ve sertleşmesine neden olmaktadır. Çoğunlukla lifli gıdaların tüketildiği ve sıvı tüketiminin bol olduğu beslenme düzeninden aniden katı gıdalar içeren diyet alışkanlığına geçilmesi çocuklarda kabızlığa neden olmaktadır. Çok fazla paketli gıdanın tüketilmesi de kabızlığı tetiklemektedir.
Rutinlerde yapılan değişiklikler: Seyahat etmek, misafir evde kalmak, iklim değişiklikleri ve stres gibi rutinlerin değiştiği bazı durumlarda çocukların tuvalet alışkanlıklarında değişimlere neden olarak bağırsak fonksiyonlarını etkileyebilir. Bu nedenle çocukların okula başladıklarında kabızlık yaşama olasılıkları yüksektir.
İlaçların yan etkisi: Bazı ilaçlar kabızlığa neden olabilmektedir.
Süt ve süt ürünlerinden kaynaklı sindirim zorluğu (Laktoz intoleransı): İnek sütüne karşı alerjik olmak veya çok fazla süt ürününün (peynir, yoğurt vb.) tüketilmesi bazen çocuklarda kabızlığa neden olabilir.
Aile öyküsü: Kabızlık yaşayan aile üyeleri olan çocukların kabızlık yaşaması daha olasıdır. Bunun nedeni aktarılan genetik yatkınlık veya çevresel faktörler olabilir.
Tıbbi durumlar: Nadiren, çocuklarda görülen kabızlık anatomik malformasyonu (kusuru), metabolik veya sindirim sistemi problemini veya altta yatan başka bir sağlık durumu gösterir.
Her çocukta farklı olabilmekle birlikte kabızlığın altında yatan sebebin belirlenebilmesi için bazı klinik değerlendirmelerin yapılması gerekmektedir.
Ayrıntılı hikaye alma: Kabızlığın belirtisi bazı durumlarda mesane-bağırsak problemlerinin habercisidir. Kabızlığın başlangıcının, tetikleyici faktörlerin, tuvalet – beslenme alışkanlıkların ve aile hikayesinin sorgulanması klinik karar vermede şikayetlerin yanı sıra kabızlığın kaynağının anlaşılması için oldukça önemlidir. Aynı zamanda kabızlığa eşlik eden gündüz ve/veya gece idrar kaçırma şikayetlerinin sorgulanması tedavi planının doğru çizilmesi için değerlidir.
Birçok aile iç çamaşırında bulunan kaka izini ishal ile karıştırmaktadır. Ancak bu bulaşma şeklindeki leke kabızlığın bir belirtisidir. Rektumda biriken eski kakaların arasından sızan yeni, yumuşak kakaların iç çamaşırda meydana getirdiği izdir. Tipik bir kabızlık bulgusudur. Birçok ebeveyn bu durumun ishal olmadığını doktorun ayrıntılı hikaye alması esnasında öğrenir.
Fizik değerlendirme: Kabızlık çoğunlukla çocuklarda kas kasılmalarına neden olmaktadır. Bu nedenle karın kaslarının, kalça kaslarının, iç bacak kaslarının ve pelvik taban kaslarının (anüs çevresi kaslar) değerlendirilmesi ve vücuttaki fiziksel etkilenim alanlarının belirlenmesi için oldukça değerlidir. Aynı zamanda karın muayenesi yapılırken bağırsakların hareketliği ve kakanın bağırsaktaki konumu hakkında da bilgi sahibi olunur.
EMG pelvik taban kas ölçümü testi: Pelvik taban kaslarının gerginliğini ve işlevselliğini değerlendirmek için yüzeyel elektrotlarla EMG ölçümleri yapılmaktadır. Çoğunlukla kabızlık şikayeti olan çocukların pelvik taban kasları aşırı çalışmakta ve boşaltım için gerekli olan gevşeme özelliğini kaybetmektedir. Pelvik taban rehabilitasyonuna başlanmadan önce kasların sağlıklı çalışabilmeleri için fonksiyonları değerlendirilmelidir.
Tuğtepe Çocuk Ürolojisi ekibi olarak EMG pelvik taban kas ölçümü testini kliniğimize başvuran hastalarımıza rutin olarak muayeneye geldikleri gün yapmaktayız.
Daha kapsamlı testler genellikle şiddetli kabızlık şikayetlerinde istenmektedir. Gerekli görüldüğünde istenen tanı tetkikleri şu şekildedir:
Tanı için istenilen tetkikler:
Pelvik taban kas rehabilitasyonu: Pelvik tabanı oluşturan bir grup kas ve yumuşak doku pelvik organları (mesane, bağırsak ve üreme organı) destekleyerek bağırsak fonksiyonlarını kontrol etmeye yardımcı olur. Örneğin dışkılama hissi geldiğinde makat çevresindeki kaslar aktif olarak kasılır ve tuvalete yetişmeyi sağlar. Dışkılama sırasında ise gevşeyerek dışkının rahatlıkla vücuttan çıkmasına yardımcı olur. Bazı durumlarda, pelvik taban kasları fonksiyonel olarak çalışmadığı için yani yeterli miktarda gevşeyemediği için kabızlık meydana gelebilmektedir. Bu kasların çok gergin veya spazmda olmaları sağlıklı bir şekilde işlevlerini yerine getirmeleri engellemektedir. Bu nedenle bu kasların tekrar eğitilerek kaybolan fonksiyonlarının tekrar kazanılması uzun vadede kalıcı tedavi için oldukça değerlidir.
Yaşam alışkanlıkları değişimi: Beslenme ve tuvalet alışkanlıkları hakkında yapılacak basit değişiklikler ile doktor randevunuza kadar kabızlık şikayeti hafifletilebilir. Yapılabilecek bazı değişiklik önerileri şu şekildedir;
İlaç tedavisi: Kabızlığı olan bazı çocuklar sadece diyet ve tuvalet rutin değişikliklerine cevap vermezler ve ilaca ihtiyaç duyarlar.
Yayınlanma Tarihi: 18 Ocak 2021
Güncellenme Tarihi: 28 Ocak 2021
© 2020 Doktorunlakonus.com Tüm Hakları Saklıdır.
Doktorunlakonus.com içerikleri uzman hekimler ve danışmanlar tarafından oluşturulmaktadır. Site içerisinde yer alan makalelerin tamamını ya da bir kısmını kaynak göstererek dahi kullanmak yasaktır. Web sitemiz DMCA ile korunmakta olup içerik kopyalama durumu tespit edildiğinde ilgili web sitesi uyarılmadan önce DMCA'ya ardından Google'a bildirilecektir.
